3. POSTER _OHITI-TAH V2 BAT.pdf

Texte

TA’O TUPUNA : KOO-FITI [CE]

P ut a fa ’a to ro a te Fa re vā n a’ a

Mau ’ā’amu iti

“I tō’u nei na’ina’ira’a i te fenua Taha’a, i te mau hōpe’ara’a
hepetoma ato’a, e hoe mātou i ni’a i tō mātou motu nō tē haere e haru
i te ’ōhiti ’ei tāpēra’a i te mitihue ’e te taioro nō tē ho’ora’a mā’a i te
pae porūmu i te mau tāpati ato’a. ’ Aita ana’e nō tē tāpē ato’a i te
mono’i a tō’u māmā rū’au.”
Moehau Timiona, Taha’a, Raromata’i, Totaiete, 2023.

“ I te tahi pō, pūai noa ra te mata’i i Rimatara, hano atu ra vau
i tātahi nō tē ’imi i te ’ōhiti. Tē ’ite ato’a ra vau i te mau
taure’are’a ’e tā rātou mōrī pata. E ’ohipa fa’auehia e te
mau metua, nō tē tāpēra’a i te taioro nō te mā’a
Rimatara i te tāpati. ’Ia ’ī ana’e te fāri’i i te ‘ōhiti, e
ho’i mātou i te fare. E’ere noa nō te taioro, e
rave-ato’a-hia te ’ōhiti iō mātou nō tē tāpē i te mono’i,
ta’a’ē noa atu ai i te una.”

vaihī : ’Ōhiki
manihiki : Kohiti
raroto’a : Kō’iti
maori : Koowhiti
pa’umotu : Kohiti

e
h
e
p
Pe h e

a
ï
a
r
i
i
Nō re
t
i
h
ō
’
u
a
m
e
t
a
r
a
o
n
a
e
o
r
’
a
a
f
o
’
a
n
Tē
ō
t
e
i
e
t
a
e
m
a
i
r
.
Nō te
i
u
a
k
t
e
a
T
h
ā
t
Te p a e
I
A
M
A
T
I
A

Ruhama Terou, Rimatara, Tuha’a pae, 2023.

“ I tā’u nei henua ’o Gaivavae ïa te i’oa, e pi’ihia nā
mãtou teie ’ānimaga iti, e ’ogohiti. I te topaga’a o te
mahana, e ha’aue mai tā’u nã mau metua iā’u e haege
e hagu mai te tahi mau ’ogohiti i te pae tātahi. ’Ia oti
ana’e, e hōgo’a mātou teie mau ’ogohiti i tā’u nei metua
vahine, e pāpāhi ’oia i te mau ’ogohiti nō te gave mai i
tōna pape. Nā te pape o te ’ogohiti e tāpē i te taiogo.”

Béatrice Terorotua, Gaivavae, Tuha’a pae, 2023

A
N
A
H
A
N
A
H
Ā
TĀM
e
’o
ā
i
ū
r
a
m
ā
t
E h i n a ’a r o ’o e e
i
a
t
a
h
ā
t
e
a
p
’A h a e r e i t e
i
u
i
u
ā
m
e
’o
ō
t
i
e
v
a
r
e
e
n
o
e
t
ā
N
fi
fi
’o
a
n
a
m
e
’o
ō
t
i
e
v
a
r
e
e
r
’a
e
t
Nā
a
t
a
m
i
o
r
e
’o
ō
t
i
e
v
a
r
e
i
t
i
m
e
t
ā
N
.
u
’a
’ā
e
’o
ō
t
i
ā
n
’a
a
f
e
’i
a
t
a
m
e
t
’E n ā

Vāna'a rahu ao
« […] e tōna ’ā’au ’ei ’ōura ’e ’ei puhi nō te vai ’e te tai »,
Tahiti aux temps anciens, Teuira HENRY, J.M Orsmond,
Tahiti, 1978
’Aua’e maoti te mau tahu’a nui nō Pora-Pora, ’o Pao-raro
(1822), ’o Ra’i-tupu (1824) ’e ’o Tāmera, tahu’a nui nō
Tahiti (1833), i roa’a ai iā John Orsmond, pāpā rū’au nō
Teuira Henry, teie mau vāna’a rahu ao. ’Oia mau, ’ia au i
te hi’ora’a a te mā’ohi, ’ua riro te mau mero o te tino o
Ta’aroa 'ei mau ’ōhipa natura o te arutaimareva. Mai tōna
’ā’au o tei riro ’ei ’ōura miti, ’ōura pape ’e ’ei puhi nō te
mau tahora ’e te miti. E fa’ahōho’ara’a ho’i teie ’ā'amu nō
te rahura’a o te mau i’a pa’a o te Moana Nui a Hiva.











































 
       

























 


































































   





















    
  

















 
    





















!
e
r
i
a
m
e
t
a
Pat
T a m a r i’ i h a ’u ti

u
ot
m
te
i
i’a
n
i
e
er
a
h
e
u
to
ā
m
ā
n
a
« I tō ’’u n ei n a ’in a ’ir a ’a , e m ea a u ro
�
ta
u
a
m
te
u
op
h
e
,
’a
ā
im
h
a
i
h
ta
te
i
i T a h a ’a . E fa ’a n a h o te m a u m et u a
’e
a
n
a
i
n
a
m
’u
a
h
e
e
im
ta
te
i
e
ta
a
’I
i.
m a ri ’i i te m it i ’e e h a ’u ti i ta h a ta
ō
n
a
n
iā
ru
a
h
te
i
iē
h
’ō
ea
m
te
i
rā
e
er
e’
i,
it
h
’ō
te
i
u
to
ā
m
i
’im
ā
p
e
,
u
to
ā
m
oa
n
a
ti
ā
p
e
i,
it
h
’ō
te
i
ru
a
h
te
ō
N
tō n a fā it o n a ’in a ’i ro a ’e tō n a ’ū ’u o’ u o.
i,
a
m
ri
u
m
I
e.
a
p
rā
i
a
n
iā
i
a
m
e
er
a
h
a tu i te ri m a i ro to i te on e n ō tē fa ’a
i�
ir
p
te
i
to
ro
i
i
a
tu
a
a
ti
ā
p
e
,
a
n
iā
u
va
’ia ’it e a n a ’e a u i te ’ō h it i e h a ru
»
.
ta
’a
tē
ā
m
u
a
i
a
tu
a
o
or
H
e.
n
’a
tū
’u
p ou o tō
3
2
0
2
,
’a
a
h
a
T
,
ia
a
p
ii
er
T
va
ee
�S w

IHI ORA
’Ia au i te ’aivāna’a ra
’o Joseph Poupin, e 3
huru ’ōhiti e vai nei i
nei : ocypoda ceratophth
Porinetia farāni
alma, ocypoda cordiman
a, ocypoda pallidula. M
’ere’ere te one, e mea
ai te peu e mea
rehu ïa rātou, mai te p
eu rā e one ’uo’uo, e m
Mai te peu e ’au’au ’o
ea mā’uo’uo ïa.
e i te O. cordimana, e
horo ’ōhie ’oia i roto
inaha ho’i, e mea piri
i te uru ha’ari,
fenua tōna ’āpo’o. ’Ār
ea rā te O. ceratophth
i roto i te miti. ’Oia m
alma, e horo ’oia
au, e mea piri tōna ’ā
po’o i te miti.
Joseph Pou

pin, « Systématique et É
cologie des Crustacés Déc
Polynésie française ». Éco
a
p
odes et Stomatopodes de
logie, Environnement. Un
iversité de Perpignan, 200
5.

© DR - OBA

ē
ē
ē
ē
ē
i
“’Ōhit
ē
i
h
a
t
ā
t
e
’
e
n
e
’
e
n
’Ōhiti
i
’
a
t
a
m
e
t
i
a
m
a
Pa’a’in a mai
Fārar
“
.
e
’
o
t
e
’
o
t
u
m
a
’
a
r
Ma

« E i’a pa ’a n a’ in a’ i
tē h or oh or o n ā ta h at ai .
E ’ō ’ō n a i te ’ā po ’o , ’e i te pō ,
e h ūh ō n oa ’ō n a. »

Reo
Reo
Reo
Reo
Reo