Ia mana te nunaa_Bulletin n°114 TF 24 janvier 1984.pdf
- Texte
-
24 no tenuare /
ANBERRA
•
•
anvrer
'983
@,uaite 'peu e aita te tuze i hapao i te tur;a 0 te taata, aote ma e nehenelte i te 6aatece i taua taata ta.
1 OMUARAA
'*
te
E matahiti
âpi t e i e , e
faa taè a tu nei te mau
o lA MANATE NUNM
tapa'o
no to ratou
i te
taatoà
0 te
a e ora nei i te Fenua
i te taime no te
àraa
matahiti,
e m~a
la ia f ar i
i te mata i,
e matahiti
i mahemo no te
hohonuraa
i te mau
ohipa i tupu. E taime tano
toà no te hi'o i mua e no
e tarena i te avei'a.
ù
E aha te 'ohipa hoê roa
tupu i te matahiti
1983
~anfjhi
rapaè aè i te orataa
0
te pupu ? Te mana' 0 nei
matou 0 te farereiraa
ia
i na Etaretia
e pi ti,
te
Etaretia
Eva~eria
e
te
Etaretia
Katorika
i nia i
te tumu parau 0 te f l f i a
te feia rave 'ohipa i roto
i te mau hotera rarahi.
Na
te fifi 0 te ora~aa materia
a te taata
anei e faatupu
te OlKUMENE? Eita paha
e ore, te reira
mau ibo â
I te paè 0 te oraraa 0
lA MANATE' NUNM, 0 'te
' i teraahia
i
te
pupu i
rapaè
te Fenua Ma'ohi.
Na mu& roa i roto i te mau
fenua no te Moana Patifita
Apatoà e haere roa a tu ai
i te mau fenua faatereraa
Manahune no te ao taatoà
nei. 0 te hoê ia tiàraa
âpi
o tei faatupu
i , te oaoa i
roto
i
te mau rauti.
E
tiàraa
atoà râ 0 tei
ani
te mau rauti
i te tahi
puai hau atu i te puai i
mataro-noa-hia
na.
No
reira,
a farii
mai
i te
tapa'o
no te aroha
e a
faaitoito
e te mau rauti
no te 'ohipa
e vai nei i
mua ia tatou.
J'
L-~--------~~----------------------CD
_~. '~--'- ---_.,---~--------------~--l'
Ora:-aa 0 te mau, mahana atèa \
'*
lE MATAHITI FAUFAA RAHI
Aùê atura
ia mana'o i
ê,!
Inaha,
te
Ihinaaro
nei
te
Etareti~
'Evaneria
ete,
EtaretiaJ
'Katorika
e ma' imi i .t e mau
raveà ia hoê aè raua no te
faafaufaaraa
i te parau no
te t av i.ni r aa e te par ur ur aa
i te Nunaa Ma'ohi , ia au
i
te
ara ta , iraa
a
te
Evaneria.
! te nehenehe
'*
E riro
te matahi ti 1984
ei matahiti
faufaa rahi no
tatou i te mea, e rave rahi
te mau 'ohipa
e nehenehe
e tupu mai e 0 ta te Tomite
Faatere
no te tuhaa oire
no Faaone i tapeà mai 0
teie ia i raro nei :
- Mahana matamua no Mati
haamana'oraa
i te aroraa
i
te
mau
tama tama t ar aa
t omi ,
Eperera
.haamauraa
i te Taâtiraa
no te mau
pupu poritita
manahune e
vai nei i teie
paè MJana
Patifi ta Apatoà.
. Rururaa a te mau pupu
manahune no te ao taatoà
nei i Copenhague (Tanemata)
- Tiunu
Ma' i tiraa
no
Europa.
Faa'âpiraa
Tetepa
i te Apooraa Rahi.
Ti tema : Apooraa Amui
a te pupu.
â
Oia mau,
i
te
6 no
tenuare
1984, ua tupu na
te hoê pureraa
âmui, i te
fare pure Maria no te Hau,
e tapa'o
faa'ite
te reira
e, ua tupu na te mau farerei raa i roto i na faaroo
e piti nei. Eère ihoa teinei opuaraa i te mea âp i ,
inaha,
ua farerei
aèna na
Etaretia
e piti
nei i te
j tau 0 Raapoto orometua
;
teie
râ,
aore te opuaraa
1 i
nehenehe i te faatià
i
taua taime ra. E no reira,
te ui nei te mana' 0 no te
ahâ i ore ai i tupu ? Aore
ra, eaha mau na te tumu i
faaapiapi
i
te
téremaitai-raa
no
teienei
opuaraa,
oia
hoi
te
,01KllMENE.E, riro
ua hope
te mau tuatapaparaa
i te
ravehia,
teie
ra,
te toê
riei â hoê 'ohipa no te haapapuraa i mua i te mau mero
Ino na Etaretia
e piti,
i
te mana'o maitai no teienei
lopuaraa : te OlKUMENE.
I
E tupu mai paha te maère
ia tai' 0 mai outou i te
faa' âpiraa
i 'te
Apooraa
-Rarri i te âvaè no Tetepa,
eiaha râ outou e maèr e . 1
te mea e mana'o
teie
e
atutu nei e, aita to te paè
no te Tahoêraa e paè rahi
faahou nei
i 0 tatou,
i
feruri
ai to te faatereraa
a
Farani
i
te
f aa t upu
faahou
â i te ma'itiraa
âpi.
Na hea ? la ot i te
tai 'oraa
taata
i 0 tatou
nei,
e 'i tehia e ua maraa
te rahiraa
0 te Nunaa i te
faito
160 000 taata.
Aita
ia te numera 0 te mau mero
Apooraa Rahi (30)
e tano
faahou i te rahiraa
0 te
CD
Nunaa. E tauihia
ia. E UI
taui ra, e tupu iho â ia
i te mau ma'itiraa
âpi. E
mauhaa teie
e vai nei
i
roto i te rima 0 te hau,
e rave anei râ oia ? Aore
e taata
i 'i te
A f aa i ne ine e a mata ara !
E mau reni rarahi
anaè
teie
no teie matahi ti,
ua
papu râ i te mau raut i e,
te vai nei ta ratou tuhaa,
o te 'ohipa
ia no te mau
mahana atoà,
te farereiraa
i te taa ta, te para'uparauraa,
te
haamaramaramaraa
e te
faaitoitoraa
i
te
Nunaa ia huru mai tai aè i
to na oraraa.
t
No reira,
i te mat ah i ti
i mairi aê ne i , e t aut ur u
rahi ta "nâ Etaretia
e taè
noa atu i ta te tahi atu
mau faaroo i te feia i roohia i te àti rorofai"
aita
râ te r e i r a ' i f aaho t u mai
i te hoê feruriraa
âmui i
roto i te mau Etaretia
atoà
o te Fenua ne i. Eaha râ' •..
,mea huru ê mau â teinei
tupuraa no te mea, hoê hoi
Fenua, oia
1[Nunaa, hoê hoi
hoi te
Ma'ohi.
Fenua
l
l
no
'
te
Nunaa
Te i e râ, e r iro pa ha e
ua rave na te mau Etaretia
atoà i teienei
àti rorofai
no te haapapuraa i te aroha
o te
Atua
i 'te
"Nunaa
Ma'ohi,
aita
râ te reira
i faa' iho mai i te hinaaro
e ia âmui te mau Etaret ia
no te tuatapapa
i te parau
o te Nunaa Ma'oh i , inaha,
hoê anaè ho i, Atua. E riro
paha e, ai ta i taè atura
i te
taime ta te Atua i
faataa
no te faatupuraa
i
taua opuaraa
ra,
oia ,hoi
te âmuitahiraa
0 te
mau
Etaretia.
A taa noa atu ai teienei
mata' i
r or of ai,
ua
tupu
a t oà na te faaêaraa
'ohipa
no te mau hotera e ùa 'ite
~oi tatou
i te patururaa
a' Flosse
i; te mau fatu
hotera ma 'te faafaufaa
'ore
i te feia
rave 'ohipa no
te mau hotera.
Mai ta I~
CD
MANA TE NUNAA i faahiti
1
noa
na, ua riro
0
Flosse
ei
teuteu
no te mau ona, e
riro ra i teienei
e ua riro
o ia ei fatu no te mau ona
i faafaufaa
'ore ai 0 ia
i te Nunaa Ma'ohi.
Ua haaparare atoà te mau
veà no te Fenua nei i tel
rau 0 te mau mana' 0 f aahapal
i te mau rave 'ohipa no te
hotera,
ma te
faatupu
i
roto i te taata tata'i
tahV
i te tahi mau mana' 0 hur~
ê. Te mea papu ra ta tei~
faaèaraa
'ohipa
i haapapu
mai, oia ia te taparahiraa
te mau ona
i
te
Nunaa
Ma'ohi, te vavahiraa te mau
ona, na roto i ta na moni,
i
te
rave
'ohipa
e ia
haapa'o noa te.taata
tata'i
tahi ia na iho ma te haapa'o or~ i to na taèae oil
hoi to' na taata
tupu tel
roohia
i te àt i. Te tahi
atoà mea papu, oia ia t
te Etaret ia Evaner ia e t
'te Etaretia
Katorika faa'i
ATOMI
OIKOUMENE
-
lA HOE, TE NUNAA NO TO ANANAHl
PAR,AU
'*
Ma i te ma tahit,
i 1978 ,
tbaapapu roa te pupu lA
MANA TE NUNAA i to na tiàraa àro
te mauhaa àtomi
e, te mau tamatamataraa a
'Faran i i 0 tatou ne i . E mai
taua matahiti ra, ua 'imi
o ia i te faanaho i te hoê
'ohipa, i te hoê raveà no
te faaferuriraa i te Nunaa
Ma' ohi na roto i te maru.
Aore 0 ia i hinaaro i te
orure i te hau, mea na roto
râ
te haamaramaramaraa,
mea na roto i te farereiraa, mea na roto i te tauàparauraa ...
Ud
teraa i to raua mana ' 0 e
i a :ma' imihia te hoê raveà
no te tinairaa i teienei
fifi. Noa atu e ua haamata
te tahi paè i ta ratou
'ohipa, ua
'ite ra na
Etaretia
t oop i ti
nei e,
ait.a â teie ne i fifi
matara atura. No reira, ua
faatupu na Etaret ia nei i
te hoê tomite no te feruriraa i te parau no te oraraa
o te Nunaa Ma'ohi i teie
nei.
Oia mau, ua riro teienei
faaèaraa 'ohipa a te feia
rave 'ohipa no te 'hotera,
ei raveà na na Etaretia nei
no te faa'ite i te"faufaaraa 0 te OIKUMENE. la au
i
teie
haapi iraa,
te
OIKUMENE, e re noa i a i te
pure~aa,
0
te
faa'iteatoà-raa ra i te mana'o 0
te mau Etaretia i nia i te
mau 'ohipa e .t upu ra i te
Fenua nei. Te OIKUMENE, oia
ia te faatiàraa i te par au
tià no te maitai o te
taatoà.
è
Oia mau na teie nei fifi
i faa'iho mai te OIKUMENE
i 0 tatou nei. Teie râ,
eète hoi hoê anaè faaroo
i te Fenua nei, e rave rahi
ra, e no reira, ua riro
paha teie nei pureraa âmu i
ei omuaraa no te OIKUMENE
i te Fenua nei.
A taa noa atu i taie nei
mau faanahoraa, ua hinaaro
atoà te pupu e faatupu i
te hoê àroraa âmui, a tahi,
i roto i te Moana Patifita,
i te mea tei roto tatou i
te Moana Patifita, e a
piti, i roto i to tatou ihè
fenua. Te tumu hoê roa i
faaitoito noa ai 0 lA MANA
TE NUNAA i te 'imi i te mau
raveà atoà ia hoê te Nunaa
i nia i taua tumu parau ra.
...
*
TE ARORAA AMUI
PATIFITA
1 ROTO
lA
Mea na roto. mal -t aua
mana' 0 ra i te âmuitahiraa
o te mau Etaretia 0 te
Moana Patifita (te Pacific
Conference Churches
te
P.C.C) i te fâraa mai i te
matahiti 1978. E 'imi i te
hoê tai'o mahana no te faahaamana'oraa i te ino 0 te
paura àtomi. l hea te mata
e apaè papu roa ai i teie
mahana
l nia i te mau
hohoà huru rau 0 te pohe
! E riàrià rahi to te taata
i te pohe , te mea e itea'orehia e te mata.
o ta te paura àtomi
faatupu i te matameha'i,
o te pohe ia. 1 te mahana
matarnua no Mati 1945, ua
taora te fenua Marite i ta
na tupita àtomi i'nia i te
fenua Tapone, i nia i te
enemi
i HIroSHIMA.
Tau
tauatini taata i mate. Tau
tauati n i taata e pohe noa
nei â no taua tupita àtomi
ra, e i teie â matahiti
1984 0 ta tatou e tomo nei,
e pohe â te t aata no taua
,noa tumu 'ohipa ra. Aita
te hoê taata feruriraa mâ
e nehenehe e far i i noa i
te hoê 'ohipa mai te'reira
te huru ! Aita tatou e
nehenehe e faaèa muhu 'ore
noa i mua i te mau haamataùyaa e rave rahi 0 ta te
mau
patireia
àtomi
e
faahiti pinepine nei. No
te faa'ite anei i to ratou
puai ? No to ratou anei
hinaaro ia aurarohia ta
ratou mau faauèraa ? No to
ratou anei te'ote'o ???
Aita, aita tatou e mamu.
No
raveà
'ohipa
faaoti
te 'imi i te mau
atoà,
eiaha
taua
i a tupu faahou, ua
te P.C.C i te rave
i
te mahana matarnua no
mati, ei mahana haamana'oraa i te aroraa i te paura
àtomi. E ua farii te mau
rauti o lA MANA TE NUNAA
i te âmui atoà i roto i te
ana'iraa 0 te mau taat~
atoà e ara nei i te paura
àtom i, ati tià aè i te
Moana Patifita, noa atu to
ratou
ta
ratou huru e
patireia.
Te vahi 0 ta te mau
rauti i haapapu roa, mai
te
matahi t i:
matamua
i
faaotihia ai i te tiàraa
pato'i
te a t omi', 0 te
hinaaro ia i te tamau noa
i te arc e taè roa atu i
te taime e faa'ore-papu-hia
ai i te mau tamatamataraa
o tatou nei. 0 -t e piti
ia 0 te mana '0 : mea na fea
i te rave no te haamanuia
? Aita atu ai e pahonoraa
maot i ra, te aroraa âmu i
i te Fenua Ma'ohi nei.
* TE ARORAA AMUI
MA'OHI
1
TE FENUA
Na roto i te hoê mana'o
taè. ua haere atu 0 lA MANA
TE NUNAA e farerei i te mau
taata atoà. te mau pupu
atoà, te mau taàtiraa atoà
e te vai atura, 0 tei haapapu i mua i te ara 0 te
Nunaa , i to ratou hinaaro
mau i te àro i te paura
àtomi. E rave rahi farereiraa, e rave ra4i tauàparauraa, e rave rahi ôpuaraa,
aita râ te avei'a i aèhonoa-aè-hia. No te aha ?
1 roto i te mau taata
o ta na i f arere i , e taè
roa mai i teie mahana, te
mana'o nei te pupu lA MANA
TE NUNAA e, te vahi e haafifi nei i te raveraa âmui,
o te tiàturiraa ia 0 te
taata e 0 ia anaè te fatu
no te àroraa i te paura
àtomi. Ta na anaè te mea
maitai e ta te tahi atu ra,
eère ia i te mea âfaro roa.
E naturaraa taata anei ?
E te'ote'oraa taata anei
? E feruriraa tamarii anei
? Noa atu te huru 0 te
pahonoraa, te taime e amaharnaha ai te feia e àro i
'te paura àtomi, e àtaàta
noa te feia e faufaa nei
i
te mau
t amatamataraa
àtomi. Ua vai noa taua
feruriraa ra i roto i te
mana'o 0 te mau rauti 0 lA
MANA TE NUNAA. Ua
'imi
ratou i te mau raveà atoà
no te farerei i te taata,
noa atu i te hamani-inoraa. Ua na reira faahou â
\ rATOM!
\
'
-
_Parau api poto
Ua taè mai 0
John HALFPENNY
i 0 tatou nei.
i teie -matahiti, mai ta na
li faatuPlii te mau matahiti
1
*Ua
taè mai i 0 tatou nei
i te hopeà
hepetoma
i
mahemo,
te taata paruru
feia rave 'ohipa t u i roo ra
no
Auteraria,
Q
John
HALFPENNY. Eaha te tumu 7
i mahemo •
1 t e i e mahana, te vai
nei e piti na âmuitahiraa
taa ê a tu ia lA MANA TE
NlJNM 0 tei haapapu roa i
to raua mana'o àro i te
paura àtomi :
No te farereiraa ia
te mau tià no te aupupu
CSIP e no te faaauraa i to
ratou tere i Fiji i te
rururaa âmui a
te mau
aupupu atoà no te MOana
Pa t i f i ta.
te Etaretia Evane.r i a ,
te pupu HERE
TE NlJNM lA ORA.
AI'A
No reïra, e haer e roa
b
lA ~
TE NUNAA e
farerei i na âmuitahiraa
e piti nei no te ani i te
arata'iraa e vai nei i roto
ia raua no te faa'ohipa i1
te mea ta te vaha i puhara,
~ore ra
ta te rima i
1 te paè no lA MANA TE
papa'i.
,NÛNM, ua putuputu te hoê
tomite 12 taata, e ua haamata i te faanaho i te
'ohipa. Te mana' 0 ma tamua
[r oa , i te farereiraa ia i
te Etaret ia Evaner i a e te
Here Ai'a. Te piti 0 te
mana'0, e horoà i te mau
ar a t a t i raa i tapeàhia mai
i na âmuitahiraa e piti,
e ia hor o atoà mai i to
raua mana'o, e taua mau
mana'o ra teie ia
1
à
TAlv1ATARAAATCMI 1 ,0 TATOU
NE!.
o te mau mana' 0 ma tamua
ia e tuuhia i roto i te mau
parauparauraa, ma te haapapu maltai e, e omuaraa
anaè
t e i e ,' eère
i
te
faaotiraa. Te vahi e ôpuahia ra, maoti ra, 0 te haamauraa ia i te hoê tomite
no te faanaho e no te 'imi
i te mau raveà atoà ia
manuia te mau ôpuaraa.
te oroà e faatupu
l ,Ait~ atu ~i e poroi ~
E POROI'ERAA,
Ival ne i , maot l ra te por o i
- i hea :,l R
Fait partie de Ia Mana : bulletin de liaison du Ia Mana te nuna'a du 17 novembre 1983 (n° 111) au 20 mars 1984 (n° 118)