Ia mana te nunaa_Bulletin communal TAPUTAPUATEA tah.pdf
- Texte
-
DIRECTEUR DE LA PUBLICATION CHARLES SMITH
©i
omuaraa
•
Mai te âvaè no mamai â, i te matahiti
1983,
mahana i
faaoti
ai te nunaa no Taputapuatea e taui i te faatereraa
0
te
'oire,
uél,
tià mai au, e te taatoà 0
te mau mero e tià nei no
te pae rahi 0 te faater:-,
raa 0 1;e 'oire, ei Tavana
no tatou.
ti
Ua mâtau ma'itai
'ou
tou ia ù. Ua 'ite 'outou
e 0 vai au. Mai to ù nei
manaraa mai, ua farii au
i te taatoà i roto i to
tatou
fare
'oire.
Aita
'vau i ma'iti i te taata.
Ua riro
te
fare
'oire
ei fare
no
te
taatoà.Ua 'iriti
au i te fare
'oire i te taatoà. Aita ta
ù e taata i ma' iti
noa
atu
te
tiàraa
faaro '0,
noa atu te tiàraa poritita i ua tiiA tamau au no
te· taatoà ma te hi'o
'ore
i teie nei mau. tumu.
Te tavana
Teie nei veà 'oire ta tatou,
atoà no nià i te tereraa 'oire
te faUÏaa.
no
TAPUTAPUATEA
'0
Char-lee
SMITH
ua haamauhia ia i nià i te mau haamaramaramaraè:l
tereraa i te pae - no te ture, tereraa i te pae no
I te pae no te fauf_aa, e 'ite mai 'outou i te tereraa faufaa hou matou i tià mai
ai i nià i te faatereraa, te tereraa faufaa no te matahiti 1984, e te mau mana '0 no
1
te tapura tereraa faufaa no
matahiti 1985.
te
Na te nunaa ia no TAPUTAPUATEAe hi'o
no teie nei veà 'oire.
mai e faatitiaifaro
mai i te .mau pa-
rau
Ei ôpaniraa, te faatae atu nei au e te taatoàraa
no te man uzar-aa i teie matahiti âpi.
Mauruuru e Ia ora na.
0
te mau mana 'oire i te poro' i
Te tavana
--------------------------------------------------------------------xxxx8xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
TE TA-OIRE-RAA-HIA
FENUA MAOHI
TE
• Na te ture n° 71/1028 no te matahiti
1971 i haamau i roto i to tatou fenua e
48 'of.re • l roto i teie e 48 'oire, te
vai nei 98 tuhaa 'oire. Teie te huru 0 te
ôpereraa :
. Nià Mata'i : 13 'oire, 19 tuhaa 'oire,
Raro.Mata'i
7 'oire ; 26 tuhaa 'oire',
Fenua Enata 6 'oire ; 7 tuhaa 'oire,
Tuhaa Pae
5 'oire ; 12 tuhaa 'oire,
Tuamotu e Maareva ma : 17 'oire ; 34
tuhaa 'oire.
l roto i te tuhaa Raro Mata'i, teie te
faanahoraa no na 'oire e 7 :
Oire no Bora-Bora: e 3 tuhaa 'oire
. ANAU, FAANUI, NUNUE.
Oire no Huahine : e 8 tuhaa 'oire : FAIE, FARE, FITII, HAAPU, MAEVA, MAROE,
PAREA, TEFARERII.
Oire no MAUPITI : aita e tuhaa 'oire.
Oire no Tahaa : e 8 tuhaa 'oire : FAAARA, HAAMENE, HIPU, IRIPAU, NIUA, RUUTIA,
TAPUAMU, .VAITOARE.
Oire ho Taputapuatea : e 3 tuhaa 'oire : AVERA, OPOA, rUOHINE.
Oire no Tumaraa : e 4 tuhaa 'oire
FETUNA, TEHURUI, TEVAITOA, VAIMU.
Oire no Uturoa : aita e tuhaa 'oire•
Teie te rahiraa taata e ora nei i 0
tatou nei i teie nei mahana
166 753
taata ia au i te tai'oraa no te 15 no
àtopa 1983.
No Nià Mata'i
123 069 taata. Teie te
tahi mau numera no te mau 'oire rarahi
l Papeete e 23 493 ; i Faaa e 21 927 ;
i Pirae 12 023 ; i Paea e 7 733 ; i Moorea e 7 249 taata e te vai atura a •••
No Raro Mata'i : 19 060 taata (BoraBora : 3 238 ; Huahine : '3 877 ; MAUPITI : 794 ; Tahaa : 3 751 ; Taputapuatea :
2 499 ; Tumaraa : 2 1'68; Uturoa : 2 733
taata)•
1 te Fenua Enata, e 6 548 taata e ora
nei i O.
1 te Tuhaa Pae, e 6 283 taata.
1 te mau motu Tuamotu e Maareva ma ,
Il 793 rahiraa taata.
-
Te marae no TAPUTAPUATEA,
Te roaraa 0 te
te pâpâ no te mau Nunaa Ma'ohi.
'oire
l Puohine :
E 'oire rahi te 'oire no Taputapuatea.
Mai te ôtià no Avera e tae atu i Puohine
i te fare haapf.Lraa, e 45 kirometera te
roaraa 0 te purumu 0 te Hau.
(Mai Papeete ia e tae atu i Papara ia
faaauhia to na roa). Na te reira e faa'ite mai i' te fifi no te ôpereraa i te
uira e .~e pape.
la faaauhia i te matahiti 1977 ra,
1 995 taata ; e 504 ia taata âpi i roto i
te 'oire i roto noa i te area e 6 matahiti.
E 25,3 ia i nià i te hanere te mara'araa. I roto i teie rahiraa 2 499 taata,
te vai nei i roto i te 'oire
Te rahlraa taata
l roto a i te 'oire :
Taata
Taata
Taata
Taata
l roto i to tatou 'oire, te ora nei e
2 499 taata (ia au i te tai'oraa no àtopa
1983). Teie te ôpereraa :
lAvera :
l Opoa :
101 taata.
1 524 taata,
874 taata,
HURU TAATA
faa'ipo'ipo-'ore-hia
faa'ipo'ipohia
ua pohe te hoa :
ua ta'a
la âmuihia :
1 836,
605,
50,
8
2 499
TANE
VAHINE
534
519
1 053
Te Popaa
62
40
102
Te Tinito
14
20
34
613
567
1 180
53
43
96
8
3
11
11
12
23
1 295
1 204
2 499
Te Ma'ohi
Te âfa Ma'ohi/Popaa
Te âfa Ma'ohi/Tinito
,
Te âfa Popaa/Tinito
Te taa ê atu
la âmuihia
CD
IA AMUIHIA
IXXXIXIXXXIIIXXKXXXXXX~XIXIIIIIIXXIXXXXXXXIXXXIXlxxXXIIxxxxxlxlxXxxxxxxxx
.
.
TE
TE OIRE NO TAPUTAPUATEA
FAATERERAA
OIRE
- Taata aita e 'ohipa.
1 796
Te mau mero ma'itihia
la âmuihia
2 499
• Na teie a ia ture no te faa'oireraa i
faanaho i te ôpereraa 0 te rahiraa 0 te.
mau mero Apooraa na nià i te tuhaa tata'i
tahi ia au i te rahiraa taata :
Te nohoraa
E 469 rahiraa fare i teie mahana i roto i to tatou 'oire. l nià i teie numera,
e 437 fare e faaea-tamau-hia nei e te
taata.
Te pape
To Avera 10 mero Apooraa Oire,
To Opoa e 7 mero Apooraa Oire,
To Puohine e 2 mero Apooraa Oire.
la âmuihia 19 mero Apooraa Oire no te
taatoà 0 te 'oire no Taputapuatea.
l nià i teie rahiraa 437 fare e faaeahia nei e te taata :
- 326 fare e pape ta ratou i roto,
27 fare e àuri pape to rapae,
84 fare aita e àuri pape ta ratou.
A toru atura to tatou ma' itiraa i te
mau mero 'oire :
1972 1977 0 TARATI te tavana,
1977 - 1983 0 SANQUER te tavana,
1983 - 1989 0 SMITH te tavana.
Te mori
Teie te mau mero e faatere nei i to
tatou 'oire i teie mahana :
l nià i teie e 437 fare,
-
249 fare e uira ta ratou na te 'oire,
33 fare e uira ta ratou na ratou iho,
44 fare e mori paumu to ratou,
88 fare e mori teitei noa,
- 1 fare e uira mahana ta na.
Te oh/pa a te taata
*
Teie te huru 0 te 'ohipa a te mau taata e ora nei i roto i te 'oire
-
Ohipa faaàpu
Hoo taoà
Ohipa tiàraa teitei _
Ohipa a te hau
Ohipa tavini
Ohipa ta-mahana
Taata faatuhaahia
e
e
e
e
Te haapiiraa
251
40
40
88
90
169
25
l roto i to tatou 'oire, teie te rahiraa 0 te mau piha haapiiraa ; te huru 0
te haapiiraa ; te rahiraa 0 te mau tamarii e haere nei i te haapiiraa ; te rahiraa 0 te mau tamarii e tama'a nei i te
fare haapiiraa.
AVy~
,jj
A
OPOA
FAREATAI
PUOHINE
AMUIHIA
Rahiraa fare haapiiraa
4
3
1
Rahiraa piha haapiiraa
20
11
3
34
Piha haapiiraa tama hou
4
3
0
7
Piha haapiiraa tua tahi
15
8
3
'26
1
0
0
1
Tamarii e tamaa nei i te
fare haaptf.raa
387
247
58
692
Rahiraa tamarii haere
haapiiraa
387
247
58
692
Piha haapiiraa taa ê (CJA)
..
8'
To Avera
SMITH Charles
RIRO Tony
BROTHERSON EMile
TARATI Albert
TANETOA Terii
BRODIEN Eric
!ME Félix
RUPEA Iete
TEURAVEHE Teinauri
TEATO Turai.
To Opoa :
SANQUER Guy
TEPU Adrien,
TERIINOHO Edgar,
PANI Hiotua,
RAAPOTO Teriiaviri,
RUAMUTU Iapheta,
HURlA Iete.
To Puohine
RONGOMATE Jules,
TENIARAHI Ruben,
Tavana,
Mona,matamua,
Mono piti,
Mono toru,
Mono maha,
Mono pae,
(Mel'O i faaruè mai)
Te faaipoipo~aa, .
haamana,
Te 'aatereraa
E piti mero ma'itihia e rave tamau nei
i roto i te 'oire : 0 te Tavana SMITH e
te mono matamua 0 HIRO. E monohia raua i
te mau taime atoà e ma'iri raua e te mau
mono tavana.
l roto i te tereraa 'ohipa 0 te mau
mahana atoà, na te Tavana SMITH e faaoti
nei i te mau 'ohipa atoà. Turuhia 0 ia e
HIRO, mono tavana e 0 ATGER Peni rima
atau 0 te Tavana 'oire.
Alta e Papa'i Parau Rahi to te 'oire.
Na HIRO raua 0 ATGER e rave tâ-moni-'ore
nei i teie tiàraa.
Te fana' 0 ra ia te 'oire e 3 000 000
farane no teie tiàraa i te matahiti hoê.
. E faatereraa âmui te faatereraa 0 te
'oire. Alta te hoê e faaoti na nià i to
na noa mana 'o. Na te Apooraa Oire e faanaho i te mau "ohf.pa atoà. Na teie na
taata e toru e faa'ohipa i teie mau faaotiraa.
Te mau rave 'ohipa
Teie te rahiraa
te 'oire
0
te mau rave 'ohipa a
Papa'i parau, haapa'o faufaa, rima turu
e rave nei i te fare 'oire
9 taata,
Rave 'ohipa a te 'oire i roto i te mau
fare haapiiraa e te fare
25 taata,
tamaaraa
- Rave 'ohipa tamuta raàu
3 taata,
- Rave 'ohipa tata'i matini
3 taata,
- Faahoro pereo'o
4 taata,
- Ohipa pape
3.taata,
Rave 'ohipa tâ-mahana
2 taata,
- Rave 'ohipa taa ê (muto'i, ta-pohe
auahi •••)
li taata,
la âmuihia
57 taata.
............:
TE
FAUFAA
Te mau tenua
A TE OIRE
0
Te fautaa a t~ 'oire
l te manaraa mai ta tatou faatereraa
âpi, i te 21 no mati 1983, ua anihia i te
Tomitera Teitei ia hi'opoà i te faufaa a
te 'oire•
te 'oire
• lAvera:
Hou teie faatereraa âpi i haamata ai,
teie te vairaa 0 te faufaa 'oire.
*
2 fenua faa t : motu HlNAHURUI - IRIRU,
* 3 fenua faa t tiâraa fare haapiiraa no
Avera e no Faaroa,
* Purumu Avera rahi : fenua ATlTAUTU TONOl,
l te 28 no fepuare 1983, ua faaâfarohia te faufaa 'oire no te matahiti 1982.
Ua toê mai e 268 757 farane. Teie ra, te
toê nei te tahi tarahu rahi i rapae e
aita a i faaâfarohia atura.
l Opoa
*
*
Fenua fare haapiiraa 0 Opoa,
Fenua faa t tiâraa fare 'oire,
* Fenua tiâraa fare haapiiraa no Fareatai,
* Purumu no Faarepa Rahi.
i haruhia e
>
l Puohine :
Te mau mo/haa a te 'olre
- Te pereoo 0 te tavana tahito : R20 (tei
roto i te hooraa),
- Te poti 0 te 'oire (tei roto i te hooraa) ,
- Te pereoo âpi 0 te 'oire: TOYOTA
(Jeep),
- Te pereoo mataeinaa : Renault,
- Te pereoo uta repo : Berliet tahito,
- Te pereoo uta rave 'ohipa : Mercedes
âfata,
- Te pereoo muto'i : Mehari tahito,
- Pereoo 'ohipa uira : Suzuki (Jeep),
-;;:-epe repo : 2 case (1 mea âpi, 1 mea
tahito) ,
- Taipu repo,
- Matini horoà uira
5 matini pê.
.* Fenua tiâraa fare haapiiraa,
l roto i te faaâfaroraa faufaa a te
tiâ 0 te Tomitera Teitei 0 tei anihia i
te âvaè no me 1983, te 'itehia nei el
44 667 562 farane tarahu ta te 'oire e
vai ra i rapae.
Na roto i ta na hi'oraa, te vai ra a
te tarahu i rapae. Na roto i te mau tuatapaparaa hopeâ, e piti ia huru tarahu e
vai nei :
. ...
Te [aai-po-tporaa,e faufaa na te ,O1-re
••••••••••••••
1/ Te tarahu a te 'oire i roto i te
mau fare moni i te faito e 55 933 033
farane. No teie mau tarahu, aita ia e fi-I
fi e 'itehia ra i te mea ê, ua faanahohia
te mau faaho'iraa : e 9 208 226 farane i
te matahiti hoê.
2/ Te tarahu a te 'oire e aita i faanahohia te faaho'iraa i te faito e
55 000 000 farane.
Moihaa papu.
Te mau 'uahu
0
.
te 'olr:e
Te tahi fifi atoâ
0
tei 'itehia, teie
ia
-
Avera,
Faarepa rahi,
Haumaarere,
Fare Ofe,
Fareatai,
Puohine.
Te mau haaputuraa pape
Te
Te
Te
Te
Te
Te
Te
Te
haaputuraa
haaputuraa
haaputuraa
haaputuraa
haaputuraa
haaputuraa
haaputuraa
haaputuraa
pape
pape
pape
pape
pape
pape
pape
pape
no
no
no
no
no
no
no
no
0
- 1 000 000 farane no te fare 'oire no
Puohine 0 tei âmuhia e aita te fare i
hamanihia,
- 19 220 000 farane no te fare haapiiraa
no Opoa 0 tei pau e aita te 'ohipa i oti,
- e 6 000 000 farane e tiàhapa 0 tei pau
no te tata'iraa i te mau fare haapiiraa e
aita roa hoê 'ohipa i ravehia.
te 'oire
Puohine,
Hotopuu,
Opoa,
Faarepa,
Faaroa,
Avera Rahi,
Vairahi (2),
Vairua.
19.220.000 farane no teie 'ohipa.
Te hiro'a tumu~ e faufaa atoà na te 'oire••
Te vai ra a te tahi tafifi maori ra te
huru 0 te mau tauihaa a te 'oire. Te rahiraa e mau tauihaa pê anae. Te mau
matini horoà uira ihoa ra. Eita ia e tere
faahou , No reira tatou i faaea ai i te
faatere i ta tatou matini horoà uira e i
xave mai ai te uira no Uturoa.
TE TAPURA FAUFAA Nt) TE MATAHITI1984
• Mai te1 tatarah:la
atu
•outou , ua riro te
matah1t1 1984 ei matahit1 àufauraa tarahu na tatou.
ta
Taa noa atu ai te tarahu tu mu a te 'oire' i
,roto i te mau fare moni
i
,te
faito
e
50 000 000 farane, te val
nei te tahi tarahu
@ i
rapae i te tereraa faufaa
a o te 'oire • ,Tele nei tarahu,
e 55 mirioni
18
Smuihia te taatoàraa 0 te
mau "ohf.pa 0 ta te 'oire
i tarahu mai.
Eita te
reira i te mea
hu '4., 18 faaau hia i te
taatoàraa 0 te faufaa '01-'
re.
Ua taeàhia
18 1 te
Sf~raa 0 te faufaa 0 ta
te
"otre ' e' faa' ohipa
nei 1 'te matahiti hoê , E
piti éà 1 mua, 18 tatou :
1/ Te 'imiraa
.veà
no te
1 te raàufaraa 1, te
tarahu e, aita e faatupuraa
1
te
'ohipa
Spi,
ota 18 1 te faa-t-raa
1 te
âpoo , hou .a faanuu atu
ai i mua, aore ta
2/ e tarahu i te hoê
tuhaa
no, te
hamaniraa
1 te
turu .ta tae i
6 mai, hou .a f,aa-t atu
ai 1 te, âpoo';
éà
Te raveà i
mai te;1.e :La :
1/ E ani
turu
mai 1
te àufauraa i
te
Apooraa
30 mirioni
mai.
ma'1tihia
1 te FIP 18
te 'oire
1
te tarahu a
tahito.'
E
i
horoàhia
2/ E 25 mmoni
na
te fa ufaa ' oire 1ho no
teié matah1ti e faaho'i.
Te fare
'oire no AVERA
Mai teie :La te raveà i
ai ta tatou tarahu
e nehenehe ai 18 tatou 18
parau
aita ta tatou
e tarahu
rapae faahou ,
Ua nia :La tatou no teie
matahiti. No te toeà 0 te
tereraa
faufaa,
ua tarani-noa-hia
:La. No reira
paha te tahi
pae i au
'ore ai 1 te mea e aita e
'mau
'ohl.pa Spi faa 'ite-,
'ite ta te ' oire 1 teie
nei matahiti.' Mai te peu
@ vaihohia
mai te âpoo 1
roto 1 re âfata faufaa
a
te
'oire ,
'AlTA E
TEKEIO. E it1 mai te
moihaa no te
faatupuraa 1 te "ohf.pa Spi.
nei :
peè
ê
,
No nià 1 te tereraa
faufaa tumu a te 'oire,
teie te mau numera no te
matah1ti 1984 :
1/ '
'lmiraa
300 148 092 farane
2/
Faa' ohiparaa
300 148 092 farane.
:
:
TE MAU 'IMlRAA
Ua ôperehia
te
mau
'1miraa i ntà . i te mau
tumu
'ohipa
1
mur!
- Te hooraa i te vavara,
te poti e te pereo '0 0 te
'oire,
Te faa 'ohiparaa
i te
mau rave
'ohipa
a- te
'oire
1 n1à i te
mau
'ohipa rapae,
- Te hooraa 1 te uira,
Te tarahuraa
1 te
mau moihaa a te ' 'oire
e tae noa atu ai i te
faufaa a te Frp.
'TE MAUFAA'OHIPARAA
Te faufaa
rahL
0
tei
faa 'ohipah:La 0 te . àufauraa ta 1 te .tarahu ,
Te tah1 atoà 0 te . àufauraa :La 1 te mau rave 'ohipa a te 'oire,
Te âfata veve, te mau
fare haapt.traa , te pape e
te uira 0 te tahi atoà. ta
mau faa'ohiparaa
rah1.
Eita tatou e faahohonu
roa i teie pae no te faufaa , Mai te peu e hinaaro te tahi
i te mau
parau
faahohonuraa
1
te faufaa e fariihia 18 to
na
hinaaro
mai 1 te fare
1
18
haere
oire •
CD
Fait partie de Ve'a 'oire Taputapuatea